ADEK, czyli witaminy rozpuszczalne w tłuszczach – występowanie i właściwości

Większość witamin, które przyjmujemy, to witaminy rozpuszczalne w wodzie. Nasz organizm nie magazynuje ich i z łatwością pozbywa się nadmiaru z moczem lub z potem. Inaczej jest z witaminami rozpuszczalnymi w tłuszczach. Do takich witamin należą A, D, E i K. Do ich  prawidłowego przyswojenia potrzeba tłuszczu oraz żółci. Magazynowane są w naszej tkance tłuszczowej i wątrobie. Pełnią one szereg funkcji prozdrowotnych i poprawiających ogólne funkcjonowanie organizmu.

Witaminy ADEK – czym są?

Przyswajalność witamin A, D, E i K jest ściśle związana ze spożywanymi tłuszczami. Jeżeli nie dostarczymy organizmowi odpowiedniej ilości tłuszczów, witaminy te nie wchłoną się należycie. Magazynowane są w komórkach tłuszczowych oraz w wątrobie.

Witamina A to retinol oraz jego pochodne. Jest ona ściśle związana ze stanem oczu, skóry i błon śluzowych. W przypadku niedoboru witaminy A mogą pojawić się problemy skórne i zaburzenia widzenia, a także zahamowanie wzrostu u dzieci.

Witamina D znajduje się w organizmie pod dwoma postaciami: D3, którą organizm syntezuje samodzielnie po ekspozycji na słońce, oraz D2. Obie z nich znajdują się także w pokarmach i wpływają na budowę układu kostnego, układ nerwowy i produkcję insuliny. Niedobór grozi wystąpieniem cukrzycy, chorób układu krążenie, a także zaburzeń wzrostu u dzieci i nieprawidłowości w układzie kostno-szkieletowym.

Witamina E chroni komórki organizmu przed utlenianiem i procesami starzenia. Wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego. Niedobór witaminy E wiąże się z zaburzeniami koncentracji, anemią, starzeniem się i rogowaceniem skóry, pogorszeniem wzroku, a nawet bezpłodnością. Niedobór tej witaminy występuje jednak rzadko i wynika z zaburzeń wchłaniania tłuszczy lub choroby genetycznej.

Witamina K jest ściśle związana z krzepliwością krwi, wykazuje także działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Niedobór prowadzi do problemów z gojeniem się ran, słabej krzepliwości, biegunek i skaz krwotocznych.

Witaminy ADEK – rola w organizmie

Każda z tych witamin jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Witamina A:

•   odpowiada za prawidłowe widzenie,
•   poprawia kondycję skóry,
•   wspomaga układ odpornościowy,
•   wpływa na stan błon śluzowych.

Witamina D:

•   odpowiada za prawidłowy stan kości i zębów,
•   utrzymuje odpowiedni poziom wapnia i fosforu,
•   wspomaga układ odpornościowy i nerwowy,
•   reguluje wytwarzanie insuliny.

Witamina E:

•   jest silnym antyoksydantem,
•   opóźnia procesy starzenia,
•   działa przeciwzakrzepowo,
•   działa przeciwnowotworowo,
•   wspomaga układ rozrodczy.

Witamina K:

•   odpowiada za prawidłową krzepliwość krwi,
•   utrzymuje kości w odpowiednim stanie,
•   działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo,
•   wykazuje działanie przeciwgrzybicze.

Witaminy ADEK – zalecana dawka

Ze względu na to, że witaminy rozpuszczalne w tłuszczach nie są tak łatwo wydalane przez nerki, ich nadmiar odkłada się w organizmie. Dzięki temu stosunkowo rzadko można spotkać się z ich niedoborami (z wyjątkiem wit. D, której niedobór jest dość częsty). Warto jednak suplementować z rozwagą, ponieważ nadmiar może prowadzić do zatrucia. Zapotrzebowanie zależy od płci, wieku, poziomu aktywności fizycznej, stosowanej diety i stanu zdrowia. Dobór odpowiedniej dawki najlepiej poprzedzić badaniami krwi i konsultacją z lekarzem lub dietetykiem.

Skutki uboczne zbyt dużych dawek witamin ADEK

Witaminy ADEK należą do witamin egzogennych, czyli takich, których organizm nie syntezuje lub robi to niewystarczająco. Z tego względu należy dostarczać je w diecie bądź za pomocą suplementów. Warto jednak uważać, aby nie przesadzić.

Nadmiar witaminy A może powodować brak apetytu, bóle głowy, drażliwość, bóle kostno-stawowe, wypadanie włosów i łamliwość paznokci.

Przesadzenie z przyjmowaniem witaminy D prowadzi do zaburzeń rytmu serca, bólów głowy oraz kamicy pęcherzyka żółciowego.

Przyjmowanie zbyt dużych dawek witaminy E może wywoływać uczucie zmęczenia, zaburzenia widzenia i bóle głowy. Zdarza się to jednak rzadko, ponieważ organizm potrafi poradzić sobie z nadmiarem tej witaminy.

Nadmiar witaminy K może prowadzić do nadmiernej potliwości, anemii i osłabienia wątroby.